وحيدالله مصلح

د زمري په نهه ويشتمه داسې ډنډوره ټاكنې وشوې چې ښايي د هيوادونو په تاريخ كې په لومړى ځل  دومره ټيټه كچه خلكو برخه اخيستې وي، هغه ارقام چې خپله دولت يې وړاندې كوي له 17 څخه5 ميليونو په شاوخواكې خلكو په ټاكنو كې برخه اخيستې وه، په دوى كې نزدې يونيم ميليون رايې حامد كرزي او عبدالله ته په جعليتوب كوټه شوې، پاته رايې د حامد كرزي او عبدالله تر منځ ويشل شوې وې، په دې حساب نو دغو ښاغليو په همدغه لږ ترينو رايو د اكثريت په ستونو لكه خپسه كېناستل غوښتل، دوى دې د همدې شرمولې ديموكراسۍ په ګريوانه كې سر ښكته كړي او ودې وايي چې په كوم استناد به د جعل او تزوير په مټ بيا هم دغه لږې تر لاسه شوې رايې مشروع وګڼي او ځانونه به په دومره اقليت د ملت استازي وګڼي؟

 ټاكنې، د لويديز اړتيا!

د طالبانو تر سقوط وروسته كه كله هم لويديز د افغان پر ټاټوبي د تپل شوې جګړې په ملاتړ د خپلو ملتونو د عامه ذهنيت جوړولو په لړ كې كوم غټ دروغ ويلي نو د افغانستان ماشومه ديموكراسي يې د عيني لاسته راوړنې په توګه خپل وياړ بللى دى، له همدې امله د روانو ټاكنو تر ټولو مهم اړخ دا وو چې لويديز د نړۍ په سترګو كې شګې وشيندي او ووايي چې دلته كه مقاومت  شته نو په مقابل كې يې يوه ديموكراتيكه پروسه هم شته!

له همدې امله هغوى ټاكنې وكړې او دومره يې وشاربلې چې پر هغه خپل كرزي هم ظاهراً راوګرځېدل، دغه ټوله سناريو داسې عملي شوه چې سره له دې چې بيخي يوه ډرامه وه خو لويديز په پوره مهارت پر خلكو لكه واقعيت ومنله، كرزى، عبدالله او د انتخاباتو دغه ټول كشمكشونه او تحريمونې داسې ترتيب شوې وې چې نړۍ مطمينه كړي چې دلته ديموكراسۍ په ډېرې پېچلې بڼې روانه معضله حل كړه، دوى حتی دغه افغان نما كركټرونه داسې وځلول چې د ځوانې ديموكراسۍ په ازمويلو سره يې هم ديموكراسي او هم افغاني مشرتابه د پوخوالي پر بريد وخيژول. دې لوبې ته نو بيخي سړی حيرانيږي.

 درغلي او محاكمې ته اړتيا!

عجيبه نړۍ ده، دلته ټاكنې وشوې خو له درغليو ډكې وې، په ايران كې هم ټاكنې وشوې او له درغليو ډكې وې، د لويديز همدغې ميډيا د دواړو درغليو په اړه دوه متفاوت دريځونه ونيول، هلته لا تر اوسه د كروبي او موسوي په پلويتوب هغوى د ستړيا احساس نه كوي خو دلته هر څه سم روان دي!

كرزى يوازينی بديل!

روانې ټاكنې له كرزي نه عبدالله نه شوې وړلای، ددې ډېر لاملونه دي، يو خو دا چې خلك عبدالله د امريكا په نسبت د روسيې او نورو شمالي هيوادونو د پانګونو زيږنده بولي خو كرزى د امريكا د پروژې د يوه فعال په توګه يوازينى كس وو چې په رايو كې د لومړي مقام په ترلاسه كولوسره بايد ولسمشر شوى واى… دويم دا چې دويم ځل ټاكنو ته په تلو سره به په هيواد كې د شمالي سيمو د ځينو اوسيدونكو په شمول د اكثريت ختيز، جنوب او لويديزو سيمو رايې د كرزي صندوق ته تللاى… بله خبره په راتلونكي كې له مقاومت سره د خبرو اترو اړ شوى موقف دى، لويديز به تر پايه د جنګ دا تود ماشين ونه شي چلولاى، هغوى اړ دي چې له مقاومت سره ستونزه حل كړي، عبدالله او د هغه متحده جبهه له طالبانو سره د اوږدو جنګونو د تاريخ په لرلو سره ددغسې يوه موقف لپاره وړ نه وو، خو په مقابل كې يې كرزى ددې وړتيا لري چې خبرې اترې وكړي او انعطاف وښايي.

ايتلاف كه ملي ګډون!

ددې ډېرې هڅې وشوې چې د كرزي او عبدالله د متحدې جبهې تر منځ چې د مختلفو فكري جريانونو په لرلو سره يو غير متجانس جوړښت بڼه لري ايتلاف رامنځ ته شي، خودا چې له يوې خوا د ايتلاف كليمه نوره په ملت كې د كركې علامه ګرځېدلې، له بله پلوه كرزى چې يو فرد دى او عبدالله چې بيا هم لږ تر لږه يوه ګوندي برنامه لري تر منځ ايتلاف د نه كېدو په مانا وه، همدا لامل دى چې هڅو وخت ونيوه خو ځاى نه، او دا ځكه چې د عبدالله ګوندي غوښتنې او موخې له يوه مخه د كرزي له غوښتنو سره په تضاد كې كې واقع دي، عبدالله چې په كوم شعار خپل انتخاباتي كمپاين پيل كړى وو هغه د يوه پارلماني نظام طرحه وه  دا سې چې واك بايد يوازې ولسمشر ته پاتې نه شي او ددې لپاره يې د لويې جرګې د رابللو نغارې ډنګولې.

اداري فساد

داسې ښكاري چې لويديز خپله ماته د يوه ډېر ضمني خو بد حالت په پلمه پټوي، ميډيا پرله پسې د افغان دولت د اداري فساد او غبن خبرې كوي، لويديز دا خبره دومره مهمه رانيولې چې حتی اوباما يې د نه حل په صورت كې د پوځونو د ويستلو ګواښ هم كړى دى، او په همدې تعقيب د بريتانيې لومړي وزير ګورډن براون پارلمان ته وويل چې فساد دومره ډېر شوى چې د افغانستان پر دويم نوم اووښتی، هغه وويل چې ولسمشر حامد كرزي ته يې ويلي چې دى به بريتانوي ځواكونه ديوه داسې حكومت دملاتړ لپاره په خطر كې وا نه چوي چې هغه د فساد پر ضد ګام نه شي اخيستاى .

د اوباما عجيبې غوښتنې!

د اوباما د وينا په بنسټ به په نزدې راتلونكي كې په كابل كې نړيوال كنفرانس راوغوښتل شي، شپږ مياشتې وروسته به بيا كابل د نړيوال كانفرانس كوربه وي، دغه غونډه به د تيرو شپږو مياشتو كړنې او كرزي ته وركړي كارونه وارزوي، كه تحول راغلى وو نو ښه كه نه نو دوى به د پوځونو په وتلو غور كوي… نو اوس راځو دېته چې  ايا دا به منطقي وي چې دا دومره بابېړى اداري فساد به په شپږو مياشتو كې له منځه ولاړ شي؟ او ايا ددې ګواښ شاته خو به كومه ستراتيژيكه پټه پلمه شتون نه لري؟ كه ځير شو نو كرزى ښايي په شپږو مياشتو كې يوازې د وزيرانو په ټاكلو او ډېرو لومړنيو اړتياو بوخت وي، په دومره لنډ وخت كې د غټ بدلون خبره يوه منطقي غوښتنه نه ده، نه كرزى دومره قوي دى او نه قوي او متعهد كاري ټيم لري، او په دې ټولو د اوباما اداره ښه پوهيږي، نو بيا ولې دغسې غوښتنه مطرح كيږي؟ ايااوباما او براون خو به د خپلو ځواكونو ويستلو ته همدغسی يو پړ كرزى او بيړنۍ نه تر لاسه كېدونكې غوښتنې نه وي پرې ایښي؟ او بالاخره دا چې ايا د اوباما د ستراتيژۍ د عملي كولو په خاطر خو به د لويې جرګې د رابللو او موقتې ادارې په خاطر دغسې موردونه نه كارول كيږي؟

راځئ چې لږ غور وكړو!

تر ټولو لومړۍ خبره دا ده چې كه ملتونه او هيوادونه ازاد نه وي نو هلته انتخابات پرته له دې چې پرديو ته يې ګټه ورسيږي نور په درد نه خوري.

يادونه:

نوموړې ليکنه په ۲۰۰۹ نومبر کې ملي اصلاح اونيزې ته ليکل شوې وه.